Η στυτική δυσλειτουργία και η πρόωρη εκσπερμάτιση είναι τα δύο κύρια παράπονα στην ανδρολογία.
Γράφει ο Χειρουργός Ουρολόγος Λογοθέτης Αντώνιος
Η στύση είναι ένα περίπλοκο νευροαγγειακό φαινόμενο, υπό ορμονικό έλεγχο. Περιλαμβάνει διαστολή των αρτηριών του πέους, χάλαση των λείων μυϊκών ινών των κολποειδών και ενεργοποίηση του μηχανισμού ελαχιστοποίησης της φλεβικής αποχέτευσης.
Ως στυτική δυσλειτουργία ορίζεται η εμμένουσα αδυναμία επίτευξης και διατήρησης στύσης επαρκούς για ικανοποιητική σεξουαλική επίδοση. Είναι κοινή πάθηση και επηρεάζει ως και τον μισό αντρικό πληθυσμό με ηλικία ανάμεσα στα 40 και 70 έτη. Θεωρείται καλοήθης πάθηση, αλλά επηρεάζει την σωματική και ψυχική υγεία και έχει σημαντική επίπτωση στην ποιότητα ζωής.
Από την άλλη , υπάρχουν αποδείξεις ότι η στυτική δυσλειτουργία μπορεί να είναι το πρώτο σημάδι στεφανιαίας ή περιφερικής αγγειακής νόσου και δεν θα πρέπει να παραμελείται. Η στυτική δυσλειτουργία έχει τους ίδιους παράγοντες κινδύνου με την καρδιαγγειακή νόσο (κάπνισμα, καθιστική ζωή, παχυσαρκία, υψηλή χοληστερίνη, μεταβολικό σύνδρομο. Η άσκηση και η απώλεια βάρους βελτιώνουν την στυτική λειτουργία.
Η στυτική δυσλειτουργία είναι επίσης συνηθισμένη σε ασθενείς μετά από θεραπεία για καρκίνο προστάτη. Μετά από ριζική προστατεκτομή η πιθανότητα στυτικής δυσλειτουργίας είναι 25% με 75%. Η ακτινοθεραπεία και η βραχυθεραπεία μπορούν επίσης να προκαλέσουν στυτική δυσλειτουργία.
Αντιμετώπιση Στυτικής δυσλειτουργίας
Η πρώτη φάση στη διερεύνηση της στυτικής δυσλειτουργίας, είναι λήψη προσεκτικού ιατρικού ιστορικού για την ανεύρεση πιθανών παθοφυσιολογικών αιτίων. Αυτά μπορεί να είναι αγγειακά, νευρολογικά, ορμονικά, ανατομικά, φαρμακευτικά, ψυχογενή ή μετατραυματικά. Χρειάζεται επίσης προσεκτική φυσική εξέταση, η οποία περιλαμβάνει τα έξω γεννητικά όργανα και την δακτυλική εξέταση προστάτη.
Οι εργαστηριακές εξετάσεις που θα γίνουν είναι ανάλογες των συμπτωμάτων και του ιστορικού του ασθενή. Μπορεί να χρειαστεί μέτρηση σακχάρου ή γλυκοσιωμένης αιμοσφαιρίνης. Ο ορμονικός έλεγχος περιλαμβάνει την μέτρηση τεστοστερόνης σε πρωινή ώρα και αν αυτή είναι χαμηλή μπορεί να χρειαστεί μέτρηση προλακτίνης και ωχρινοποιητικής ορμόνης(LH).
Ορισμένοι ασθενείς θα χρειαστούν μέτρηση PSA. Ορισμένοι ασθενείς μπορεί να χρειαστούν πιο εξειδικευμένες εξετάσεις όπως η μέτρηση νυκτερινών στύσεων, η δοκιμασία με ενδοσηραγγώδη ένεση και το doppler πεϊκών αρτηριών.
Ο πρωταρχικός σκοπός στην αντιμετώπιση της στυτικής δυσλειτουργίας, είναι η διάγνωση και αντιμετώπιση του υποκείμενου αιτίου. Ο κανόνας λέει πως η στυτική δυσλειτουργία, ως σύμπτωμα που είναι αντιμετωπίζεται αλλά δεν θεραπεύεται. Οι περιπτώσεις στις οποίες μπορούμε να έχουμε πραγματική θεραπεία, είναι αυτές με ορμονικά, μετατραυματικά ή ψυχογενή αίτια.
Πρώτης γραμμής θεραπεία για την αντιμετώπιση της στυτικής δυσλειτουργίας είναι η χορήγηση από το στόμα αναστολέων της φωσφοδιεστεράσης 5. Στο εμπόριο κυκλοφορεί η σινδεναφίλη (Viagra™), η τανταλαφίλη(Cialis™) και η βαρδεναφίλη(Levitra™).
Λειτουργούν χαλαρώνοντας τους λείους μυς και αυξάνοντας την αρτηριακή ροή , με αποτέλεσμα την στύση. Δεν δίνουν την έναρξη για στύση και χρειάζονται σεξουαλική διέγερση για να λειτουργήσουν. Οι διαφορές τους εντοπίζονται στο πόσο γρήγορα δρουν, τη διάρκεια δράσης και αν επηρεάζονται από την λήψη λιπαρών τροφών.
Οι πιθανές παρενέργειες είναι κοινές μεταξύ τους και οι κυριότερες είναι πονοκέφαλος,εξάψεις,δυσπεψία, ζάλη και ρινική συμφόρεση. Η χρήση τους είναι ασφαλείς σε καρδιοπαθείς ασθενείς αλλά δεν πρέπει να λαμβάνονται ταυτόχρονα με φάρμακα που περιέχουν νιτρώδη( πχ Imdur, Monosordil, Pensordil, Pancoran , Nitredyl). Σε συνδυασμό με αντιυπερτασικά, μπορεί να μειωθεί λίγο περισσότερο η αρτηριακή πίεση.
Μια άλλη επιλογή πρώτης γραμμής, είναι η χρήση πεϊκών αντλιών κενού. Λειτουργούν δημιουργώντας παθητική διόγκωση του πέους και η στύση διατηρείται με την τοποθέτηση πλαστικού δακτυλίου στη βάση του πέους. Έχουν υψηλή αποτελεσματικότητα και οι ασθενείς με μόνιμη σχέση δηλώνουν υψηλά ποσοστά ικανοποίησης. Αποτελούν την θεραπεία εκλογής σε ασθενείς με αραιές σεξουαλικές επαφές που δεν θέλουν ή δεν μπορούν να πάρουν φαρμακευτική ή χειρουργική αντιμετώπιση. Κυριότερες επιπλοκές είναι πόνος, αδυναμία εκσπερμάτισης, μούδιασμα και αιμάτωμα. Το δακτυλίδι στη βάση του πέους πρέπει να αφαιρείται μετά από μισή ώρα, αλλιώς υπάρχει κίνδυνος νεκρωτικών βλαβών.
Ασθενείς που αποτυγχάνουν με την αγωγή με χάπια, μπορούν να δοκιμάσουν ενδοπεϊκές ενέσεις. Το ποσοστό επιτυχίας είναι υψηλό και παλαιότερα αποτελούσαν την θεραπεία πρώτης γραμμής.
Το μόνο φάρμακο που έχει πάρει έγκριση για ενδoπεϊκή θεραπεία στη στυτική δυσλειτουργία είναι η αλπροσταδίλη (Caverject™). Είναι αποτελεσματική σε δόσεις ανάμεσα στα 5 με 40μg, η στύση επιτυγχάνεται εντός 5 με 10 λεπτών και κρατάει ανάλογα με τη δόση. Ο ασθενής χρειάζεται μια-δυο επισκέψεις στο ιατρείο για να εκπαιδευτεί και μετά κάνει τις ενέσεις ο ίδιος. Τις ενέσεις μπορεί να μάθει να τις κάνει και η σύντροφος. Η χρήση αυτόματου πιστολιού εγχύσεων βοηθάει τους ασθενείς που φοβούνται την βελόνα. Πιθανές παρενέργειες είναι πόνος, παρατεταμένη στύση, πριαπισμός και ίνωση του πέους.
Ενδoπεϊκά μπορεί να χορηγηθεί και ο συνδυασμός αλπροσταδίλης, παπαβερίνης και φεντολαμίνης. Το συγκεκριμένο μείγμα χρησιμοποιείται ευρέως με καλά αποτελέσματα αλλά δεν έχει πάρει επίσημη έγκριση. Σε σχέση με την αλπροσταδίλη ως μονοθεραπεία φαίνεται να είναι πιο αποτελεσματικό με λιγότερο πόνο αλλά αυξημένη πιθανότητα ίνωσης του πέους.
Εναλλακτικά μπορεί να χορηγηθεί αλπροσταδίλη με την μορφή ουρηθρικού ραβδίου(Muse™) σε δόσεις 500 με 1000μg. Αυτή η μέθοδος χορήγησης είναι λιγότερο αποτελεσματική αλλά αποφεύγει κανείς τις ενέσεις.
Ασθενείς που δεν ανταποκρίθηκαν στις προηγούμενες θεραπείες ή που αναζητούν μόνιμη λύση στο πρόβλημα τους, είναι υποψήφιοι για χειρουργική αντιμετώπιση με την τοποθέτηση πεϊκής πρόθεσης. Υπάρχουν δυο κύριες κατηγορίες, οι υδραυλικές (2 ή 3 μερών) και οι ημιάκαμπτες.
Οι υδραυλικές τριών μερών αποτελούνται από δύο κυλίνδρους που εμφυτεύονται στο πέος, ένα ρεζερβουάρ νερού και μια αντλία. Πιέζοντας την αντλία, η οποία συνήθως βρίσκεται στο όσχεο, γεμίζουν νερό οι κύλινδροι και επιτυγχάνεται μια στύση που προσομοιάζει την φυσιολογική.
Με τις ημιάκαμπτες προθέσεις, έχουμε ένα μόνιμα σκληρό πέος και η στύση επιτυγχάνεται ευθειάζοντας το πέος με το χέρι. Το πλεονέκτημα τους είναι ότι οι πιθανότητες μηχανικής βλάβης ελαχιστοποιούνται.
Πιθανές επιπλοκές και στους δύο τύπους προθέσεων, είναι η λοίμωξη και η διάβρωση του πέους, οπότε και θα χρειαστεί αντικατάσταση της πρόθεσης.
