Οι αιμορροΐδες είναι φυσιολογικοί ανατομικοί σχηματισμοί που βρίσκονται στο κατώτερο μέρος του εντέρου, περιέχουν τα αγγεία του ανώτερου και κατώτερου αιµορροϊδικού πλέγµατος, έχουν µορφή σάκων και με την ύπαρξή τους συμβάλλουν στην προστασία του πρωκτικού σωλήνα και στον έλεγχο των κενώσεων. Οι αιμορροΐδες διακρίνονται σε εξωτερικές (κάτω από την οδοντωτή γραμμή) και εσωτερικές (πάνω από την οδοντωτή γραμμή).
Ο ιατρικός όρος «αιμορροΐδες» περιγράφει την παθολογική κατάσταση (αιμορροϊδοπάθεια) που οδηγεί σε ερεθισμό και διόγκωση των αγγειακών μαξιλαριών στην περιοχή του πρωκτού. Η αιμορροϊδοπάθεια είναι πολύ συχνή πάθηση που συναντάται ακόμη και στην παιδική ηλικία και στα δύο φύλα, με μεγαλύτερη όμως συχνότητα στους άνδρες. Περισσότεροι από τους μισούς άνδρες και γυναίκες άνω των 50 ετών πάσχουν από αιμορροΐδες, ενώ περίπου το 80%του πληθυσμού υποφέρει τουλάχιστον μια φορά στη ζωή του από τις επώδυνες συνέπειες της αιμορροϊδοπάθειας (φαγούρα, τσούξιμο, πόνο, βλέννες, αιμορραγία, κ.λπ.).
Η αιμορροϊδοπάθεια ενδέχεται να αφορά το εσωτερικό, το εξωτερικό ή και τα δύο αιμορροϊδικά πλέγματα.
Συχνά η αιμορροϊδοπάθεια αποτελεί πρόβλημα – ταμπού και αποτρέπει τους ασθενείς να επισκεφτούν τον ιατρό ιδιαίτερα στα αρχικά στάδια της νόσου, αναβάλλοντας τη σωστή διάγνωση, αποφεύγοντας μια άμεση θεραπεία, εκθέτοντας την υγεία τους σε μεγαλύτερους κινδύνους.
Γιατί δημιουργούνται οι αιμορροΐδες;
Αν και η αιτιοπαθολογία της νόσου παραμένει αμφιλεγόμενη, η «αγγειακή» προσέγγιση αποδίδει την αιμορροϊδοπάθεια στη χαλάρωση και στην υπερχείλιση των άνω αιμορροϊδικών αρτηριών που δημιουργούν πίεση προξενώντας διάταση του αιμορροϊδικού φλεβικού πλέγματος, οίδημα, έκταση ιστών και δημιουργία αιµορροϊδικών όζων που προβάλλουν στον πρωκτικό σωλήνα.
Συνηθέστερα η αιμορροϊδοπάθεια αποδίδεται σε αυξημένη πίεση στον ορθοπρωκτικό σωλήνα, σε έλλειψη φυτικών ινών από το καθημερινό διαιτολόγιο, στη δυσκοιλιότητα, στη χρόνια διάρροια, στην εγκυμοσύνη, στον τοκετό, σε προβλήματα προστάτου, ή προβλήματα στην πύελο, στην παχυσαρκία στην κληρονομικότητα, στη συχνή ανύψωση βαρών, στην πολύ έντονη σωματική άσκηση, στην καθιστική ζωή, κ.α..
Συμπτώματα και διάγνωση αιμορροϊδοπάθειας
Αρκετά συχνά, ιδίως στο πρώιμο στάδιο η αιμορροϊδοπάθεια ενδέχεται να είναι ασυμπτωματική. Συνήθως όμως εμφανίζεται με κάποια από τα ακόλουθα συμπτώματα:
- Αιμορραγία που σχετίζεται με την κένωση, με αίμα ζωηρού κόκκινου χρώματος, μη αναμεμιγμένου με τα κόπρανα. Η αιμορραγία εντοπίζεται συνήθως αμέσως μετά την κένωση και μπορεί να γίνει αντιληπτή είτε στο χαρτί τουαλέτας ή και στη λεκάνη.
- Διόγκωση και πρόπτωση των εσωτερικών αιμορροΐδωνέξω από τον πρωκτό γίνεται αντιληπτή από τον ασθενή είτε ως αίσθημα βάρους, είτε ως ανάγκη κένωσης είτε ως μάζα που προπίπτει κατά την κένωση.
- Έκκριση υδαρού ή βλεννώδους υγρούπου ενδέχεται να λεκιάζει το εσώρουχο.
- Αίσθημα κνησμού και ερεθισμός του δακτυλίουπου συνήθως συσχετίζεται με την ύπαρξη πρόπτωσης και εκκρίσεως λόγω ερεθισμού της περιοχής.
- Αίσθημα έντονου πόνουπου προξενείται από τη θρόμβωση εξωτερικών αιμορροΐδων και εμφανίζεται ως μελανή επώδυνη ψηλαφητή μάζα ακριβώς έξω από τον δακτύλιο του πρωκτού. Συνήθως οι εσωτερικές αιμορροΐδες δεν προξενούν πόνο, παρά μόνο όταν σχετίζονται με θρόμβωση ή ραγάδα.
Στην περίπτωση ύπαρξης κάποιου από τα παραπάνω συμπτώματα ο ασθενής πρέπει να οδηγείται σε άμεση εξέταση από ειδικό ιατρό ώστε να αποκλείεται το ενδεχόμενο άλλων παθήσεων (κολίτιδα, πολύποδες, εκκολπώματα, καρκίνος του παχέος εντέρου, κ.α.) με παρόμοια συμπτωματολογία.
Επιπλέον, στην περίπτωση της αιμορροϊδοπάθειας, η μη έγκαιρη αντιμετώπιση της νόσου αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες επιπλοκών (νέκρωσης, λοίμωξης, αναιμίας, περίσφιξης, κ.α.) θέτοντας σε μεγαλύτερο κίνδυνο την υγεία του ασθενούς.
Μορφολογία και κατηγορίες αιμορροΐδων
Οι αιμορροΐδες διακρίνονται σε εξωτερικές και εσωτερικές. Ανάλογα με τη μορφολογία και το ιστορικό τους ταξινομούνται σε:
- Πρώτου βαθμού: όταν οι αιμορροϊδικοί όζοι προβάλλουν ελαφρά προξενώντας μικρή μόνο αιμορραγία.
- Δευτέρου βαθμού: όταν οι αιμορροϊδικοί όζοι αιμορραγούν και προσπίπτουν έξω από τον πρωκτικό σωλήνα κατά την κένωση, αλλά ανατάσσονται αυτόματα κατόπιν.
- Τρίτου βαθμού: όταν οι αιμορροϊδικοί όζοι αιμορραγούν, προσπίπτουν έξω από τον πρωκτικό σωλήνα κατά την κένωση και ανατάσσονται μόνο με χειρισμό.
- Τετάρτου βαθμού: όταν οι αιμορροϊδικοί όζοι αιμορραγούν και προσπίπτουν μονίμως εκτός του πρωκτικού σωλήνα προξενώντας πόνο, έντονο ερεθισμό και αιμορραγία.
Πολλοί επιλέγουν να ακολουθήσουν κάποια συντηρητική αγωγή όσον αφορά την αντιμετώπιση της αντί να επισκεφτούν άμεσα το γιατρό τους για να εξεταστούν. Η αναβλητικότητα και η προσπάθεια θεραπείας με κρέμες, φυσικούς τρόπους στο σπίτι και βελονισμό εγκυμονεί πληθώρα κινδύνων ανάλογα με το στάδιο στο οποίο βρίσκεται η αιμορροϊδοπάθεια. Οι παραπάνω τρόποι ακόμη και αν το πρόβλημα βρίσκεται στο πρώτο στάδιο , μπορεί να βελτιώσει μόνο προσωρινά την κατάσταση του ασθενούς, δεν προσφέρει όμως οριστική λύση στο πρόβλημα.
Τα συμπτώματα φαγούρας (κνησμού), δυσανεξίας αλλά και ο έντονος πόνος μαζί με την αιμορραγία, σχεδόν πάντα επανέρχονται μετά από άλλοτε άλλο χρονικό διάστημα καθιστώντας αναγκαία μία οριστική λύση στο πρόβλημα. Τέλος, η μη έγκαιρη αντιμετώπιση της νόσου αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες επιπλοκών (νέκρωσης, λοίμωξης, αναιμίας, περίσφιξης, κ.α.) θέτοντας σε μεγαλύτερο κίνδυνο την υγεία του ασθενούς.
Επιλογές θεραπείας για την αιμορροϊδική νόσο
Η συντηρητική αντιμετώπιση συνήθως συνίσταται για την αιμορροϊδοπάθεια πρώτου βαθμού και περιλαμβάνει τη χρήση συντηρητικών μέσων (ειδική διατροφή μεσογειακού τύπου πλούσια σε φυτικές ίνες, φαρμακευτική αγωγή, κ.α.). Αν και η συντηρητική αγωγή μπορεί να βελτιώσει προσωρινά την κατάσταση του ασθενούς δεν προσφέρει οριστική λύση στο πρόβλημα των αιμορροΐδοπάθειας. Τα επώδυνα συμπτώματα φαγούρας, τσουξίματος και πόνου συνήθως επανέρχονται μετά από κάποια χρονική περίοδο καθιστώντας αναγκαία μία οριστική λύση στο πρόβλημα.
Η χειρουργική θεραπεία της αιμορροϊδοπάθειας αποτελεί πρόκληση λόγω της ευαισθησίας και των ανατομικών ιδιαιτεροτήτων της περιοχής. Κατά καιρούς και ανάλογα µε την περίπτωση έχουν εφαρμοστεί διάφορες χειρουργικές τεχνικές (σφιγκτηροτοµή, αιµορροϊδεκτοµή, διαστολή, κ.α.) που όμως η χρήση τους συνοδεύεται από σηµαντικά προβλήματα όπως ο πόνος, τα ψηλά ποσοστά αποτυχίας και συναφών μετεγχειρητικών επιπλοκών, η παρατεταμένη, επώδυνη μετεγχειρητική περίοδος και το υψηλό συνακόλουθο κόστος.
Την τελευταία δεκαετία, η ανάπτυξη και η χρήση λιγότερο επεμβατικών τεχνικών θεραπείας της αιμορροϊδοπάθειας (αιμορροϊδοπηξία, απολίνωση των αιμορροϊδικών αρτηριών, κ.α.) έχει εισφέρει σημαντικά σε πιο ανώδυνες θεραπεία της αιμορροϊδοπάθειας χωρίς όμως να επιλύσει τα προβλήματα υποτροπών, πόνου, την προστασία του δέρματος του πρωκτού και την διατήρηση της φυσικής ανατομίας.
